Koenzym Q10 w diecie wegetariańskiej i wegańskiej – jak go pozyskać?

Zdrowie stawów odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu pełnej aktywności i jakości życia. Wzmacnianie stawów to proces, który może pomóc zapobiec urazom, zmniejszyć ryzyko zapalenia stawów i innych chorób narządu ruch oraz poprawić mobilność i elastyczność. W 2024 roku badania potwierdziły, że przeciwutleniacz taki jak koenzym Q10 (ubichinon) pomaga chronić stawy przed stresem oksydacyjnym, wspierając ich kondycję. Stres oksydacyjny jest powiązany ze stanem zapalnym narządów ruchu.

Jaka jest rola koenzymu Q10 w ochronie stawów przed stanem zapalnym i stresem oksydacyjnym?

Stres oksydacyjny to proces zachodzący organizmie na skutek nadmiaru wolnych rodników i braku przeciwutleniaczy, które im przeciwdziałają. Wzrost ilości wolnych rodników i tlenu w organizmie powoduje utlenianie komórek, wpływając na ich funkcje i uszkadzając je i powodując stan zapalny stawów. Jednak niekontrolowana produkcja wolnych rodników i brak przeciwutleniaczy, które je neutralizują, uszkadzają cząsteczki i zmieniają procesy komórkowe, co może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych stawów. Stres oksydacyjny może prowadzić do zapalenia stawów i otaczających je struktur, wywołując rozwój reumatoidalnego zapalenia stawów. Pokarmy bogate w przeciwutleniacze, takie jak jagody, szpinak, aromatyczne zioła, mogą pomóc zmniejszyć stres oksydacyjny i stany zapalne w stawach. Przyjmowanie suplementu koenzymu Q10 spowoduje zmniejszenie lub ustąpienie bólu oraz sztywności stawów. Stres oksydacyjny jest również powiązany ze stanem zapalnym.

Czy są badania dotyczące wpływu koenzymu Q10 na zdrowie stawów (np. w kontekście reumatoidalnego zapalenia stawów)?

Koenzym Q10 to przeciwutleniacz i substancja przeciwzapalna stosowana w leczeniu niektórych chorób reumatycznych. W 2024 roku przeprowadzono badanie, którego celem było dokonanie przeglądu zastosowania Q10 w chorobach reumatycznych. Po zastosowaniu suplementacji Q10 u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) zaobserwowano poprawę w zakresie wskaźnika aktywności choroby, biomarkerów stanu zapalnego, poziomu cytokin prozapalnych i zmniejszenia markera stresu oksydacyjne, czyli poziomu dialdehydu malonowego. Suplementacja Q10 wydaje się być skuteczna jako leczenie wspomagające RZS.

Przykłady zastosowania koenzymu Q10 w profilaktyce i leczeniu chorób stawów

W 2024 roku badano wpływ suplementacji koenzymem Q10 na wyniki kliniczne u pacjentów z młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów. MIZS jest najczęstszą przewlekłą chorobą reumatologiczną o nieznanej etiologii występującą u dzieci i główną przyczyną niepełnosprawności funkcjonalnej. Standardowe leczenie obejmujące niesteroidowe leki przeciwzapalne, kortykosteroidy, ma znaczące skutki uboczne. Zatem ocena potencjalnych korzyści alternatywnych, uzupełniających środków przeciwzapalnych i przeciwutleniaczy może być obiecującym obszarem dalszych badań. Koenzym Q10 jest naturalnym mitochondrialnym transporterem elektronów i silnym lipofilowym przeciwutleniaczem obecnym w prawie wszystkich błonach komórkowych i lipoproteinach osocza. Wspiera terapię chorób stawów takich jak MIZS, ponadto jest stosowany w profilaktyce takich schorzeń.

Kilka badań przedklinicznych na modelach zwierzęcych, a także badania kliniczne na dorosłych pacjentach z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) wykazały korzystne działanie koenzymu Q10. Wyniki wskazują, że ubichinon może zmniejszać stan oksydacyjny i zapalny, a także objawy kliniczne charakterystyczne dla tej układowej choroby autoimmunologicznej. Ponadto Q10 był wcześniej bezpiecznie stosowany u dzieci i był dobrze tolerowany. Q10 wywiera działanie przeciwzapalne i immunomodulujące. Ogólnie rzecz biorąc, dane potwierdzają korzystny wpływ suplementacji CoQ10 nie tylko na markery stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego, ale także na objawy kliniczne u pacjentów z zapaleniem stawów. Dodatkowo Q10 był bezpiecznie stosowany u dzieci w dawkach do 20 mg/kg/dzień i był dobrze tolerowany.

Jakie dawki koenzymu Q10 są zalecane dla osób z problemami stawowymi?

Najczęściej zalecaną dawką koenzymu Q10 dla osób z problemami stawowymi jest dawka 200 mg w jednej kapsułce na dobę. Jednak warto skonsultować się z lekarze prowadzącym który zleci optymalną dawkę suplementu. Nie należy przyjmować ubichinonu przed snem, ponieważ substancja ma właściwości energetyzujące. Można wspierać zdrowie stawów stosując zbilansowaną dietę, z przeciwutleniaczami która będzie zawierała np. brokuły, makrelę, podroby zwierzęce. Ważną informacją dla osób, które będą stosowały koenzym Q10 jest ich możliwa interakcja z lekami przeciwzakrzepowymi i przeciwnadciśnieniowymi. Możliwe są skutki uboczne takie jak: zawroty i bóle głowy, nudności, biegunka wysypka, w takim przypadku trzeba zasięgnąć porady lekarskiej.

Bibliografia:

• Ernster, L., Forsmark-Andrée, P. (1993). Ubiquinol: an endogenous antioxidant in aerobic organisms. Badanie to omawia rolę koenzymu Q10 jako endogennego antyoksydantu, który odgrywa kluczową rolę w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym. Chroni stawy przed uszkodzeniami spowodowanymi stanami zapalnymi, co może wspierać ich kondycję i opóźniać procesy degeneracyjne. Wspomniana właściwość jest szczególnie istotna dla osób cierpiących na choroby stawów, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów.

• Shults, C.W., Oakes, D., Kieburtz, K. (2002). Effects of coenzyme Q10 in early Parkinson disease: evidence of slowing of the functional decline. Artykuł ten analizuje potencjalne korzyści koenzymu Q10 w spowolnieniu postępu choroby Parkinsona, co wskazuje na jego zdolność do ochrony komórek nerwowych. Chociaż badanie koncentruje się na chorobach neurodegeneracyjnych, wyniki mogą być istotne również dla zdrowia stawów, poprzez zapobieganie uszkodzeniom komórek chrzęstnych. To może sugerować, że koenzym Q10 ma szersze zastosowanie w ochronie tkanki łącznej.

• Rosenfeldt, F.L., Haas, S.J., Krum, H. (2007). Coenzyme Q10 in the treatment of hypertension: a meta-analysis of the clinical trials. Przegląd badań klinicznych, który pokazuje, że koenzym Q10 może mieć znaczący wpływ na regulację ciśnienia krwi. Działanie to jest istotne, ponieważ zdrowe naczynia krwionośne odgrywają kluczową rolę w dostarczaniu składników odżywczych do stawów, co wspomaga ich regenerację i zapobiega degeneracji. Regularna suplementacja może zatem poprawić ogólną kondycję stawów poprzez lepsze ukrwienie i dostarczanie tlenu.